Rối loạn vận mạch não là gì? Nguyên nhân và cách điều trị

Rối loạn vận mạch não là tình trạng có thể dẫn đến cơn đau đầu migraine dai dẳng và tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng như tai biến mạch máu não, thoái hóa tế bào thần kinh, thậm chí là liệt chi. Để nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo, tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng này và chủ động trong việc phòng ngừa, bạn có thể theo dõi nội dung chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Rối loạn vận mạch não là gì?

Rối loạn vận mạch não đóng vai trò quan trọng trong cơ chế hình thành cơn đau nửa đầu migraine. Tình trạng này xảy ra khi các chất dẫn truyền thần kinh được phóng thích làm thay đổi trương lực mạch máu, gây co giãn bất thường và kích thích các dây thần kinh cảm nhận đau. Hậu quả là người bệnh thường cảm thấy cơn đau đầu theo nhịp mạch, kèm theo cảm giác đau tăng lên rõ rệt khi di chuyển hoặc thay đổi tư thế đầu.

2. Triệu chứng của rối loạn vận mạch não

Làm sao để nhận biết bạn đang gặp phải rối loạn vận mạch não? Theo nhận định của các chuyên gia, tuy biểu hiện có thể khác nhau tùy cơ địa mỗi người, nhưng phần lớn người bệnh đều xuất hiện những triệu chứng điển hình dưới đây:

Cơn đau đầu xuất hiện với mức độ khác nhau, từ âm ỉ đến dữ dội, thường đi kèm với cảm giác buồn nôn. Vị trí đau có thể ở một bên hoặc cả hai bên đầu, đôi khi tập trung ở vùng trán, sau đầu, quanh mắt hay sau gò má.

Cảm giác đau thường theo nhịp mạch đập, đau giật từng cơn khiến người bệnh khó chịu. Đặc biệt, cơn đau có xu hướng trở nên nghiêm trọng hơn khi bạn vận động hoặc thay đổi tư thế đầu.

Ngoài ra, người mắc rối loạn vận mạch não thường nhạy cảm với ánh sáng, tiếng động hoặc mùi hương – những yếu tố có thể làm tăng mức độ đau đầu.

Nếu bạn đang gặp một hoặc nhiều dấu hiệu như trên, rất có thể đây là biểu hiện của đau nửa đầu liên quan đến rối loạn vận mạch não. Việc thăm khám sớm với bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp bạn xác định nguyên nhân chính xác và có hướng điều trị phù hợp.

3. Nguyên nhân thường gặp gây rối loạn vận mạch não

Rối loạn vận mạch, còn gọi là Migraine, là một dạng đau đầu có cơ chế phức tạp liên quan đến sự mất cân bằng giữa hai pha co và giãn của hệ mạch máu não. Một giả thuyết được nhiều nhà khoa học đồng thuận cho rằng, chính pha giãn mạch – đặc biệt ở các động mạch như động mạch chẩm, động mạch thái dương và động mạch màng não giữa – là nguyên nhân kích hoạt cơn đau. Khi các mạch máu giãn rộng bất thường, biên độ dao động tăng lên, dẫn đến tình trạng chèn ép mô xung quanh và tạo ra cảm giác đau kiểu mạch đập rõ rệt.

Hiện tượng này còn có liên hệ đến sự mở bất thường của các shunt động – tĩnh mạch trong não, tức là các kết nối ngắn giữa hệ thống động mạch và tĩnh mạch, khiến dòng máu lưu thông bị thay đổi đột ngột, góp phần làm xuất hiện cơn đau.

Ngoài nguyên nhân sinh lý mạch máu, Migraine cũng có thể bị kích hoạt bởi nhiều yếu tố khác nhau:

• Thay đổi nội tiết tố ở nữ giới: Dao động mức estrogen trong thời kỳ kinh nguyệt, thai kỳ, hoặc giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh có thể khiến cơn đau đầu dễ xuất hiện hơn.

• Thuốc nội tiết: Việc sử dụng thuốc bổ sung hormone có thể khiến tình trạng Migraine trở nên nặng nề hơn.

• Chất kích thích: Tiêu thụ rượu, bia hoặc thức uống chứa nhiều caffeine làm thay đổi lưu lượng máu và góp phần kích hoạt cơn đau.

• Căng thẳng kéo dài: Áp lực tinh thần từ công việc hay cuộc sống có thể làm tăng nguy cơ đau đầu do vận mạch.

• Kích thích cảm giác: Ánh sáng mạnh, âm thanh lớn, mùi hương nồng hoặc khói thuốc đều có thể là “kích ngòi” cho cơn Migraine.

• Giấc ngủ không điều độ: Thiếu ngủ, ngủ gián đoạn hoặc ngủ quá nhiều đều ảnh hưởng đến cơ chế điều hòa mạch máu trong não.

• Hoạt động thể chất quá sức: Tập luyện sai cách hoặc vận động quá mức có thể khiến cơ thể phản ứng bằng cơn đau đầu đột ngột.

• Thay đổi thời tiết: Những biến động về khí hậu hoặc áp suất không khí có thể làm rối loạn hoạt động mạch máu não.

• Chế độ ăn uống: Các thực phẩm giàu tyramine như phô mai, sữa lên men, chocolate có thể làm gia tăng nguy cơ đau đầu.

• Phụ gia thực phẩm: Các chất như aspartame (chất tạo ngọt nhân tạo) và bột ngọt (MSG) đã được chứng minh là có liên hệ đến Migraine ở một số người nhạy cảm.

Hiểu rõ các nguyên nhân tiềm ẩn này không chỉ giúp người bệnh chủ động phòng tránh mà còn hỗ trợ quá trình điều trị và kiểm soát Migraine một cách bền vững hơn.

4. Biện pháp điều trị rối loạn vận mạch não

Hiện nay, việc điều trị rối loạn vận mạch được chia thành hai hướng chính là kiểm soát cơn đau tức thời và phòng ngừa tái phát lâu dài. Mỗi phương pháp đều có mục tiêu riêng, tùy theo tình trạng và nhu cầu của người bệnh.

Phương pháp điều trị cấp tính thường được áp dụng khi cơn đau đầu xuất hiện đột ngột. Những loại thuốc được sử dụng trong giai đoạn này giúp giảm nhanh cảm giác đau và ngăn chặn cơn đau lan rộng hoặc kéo dài. Tùy theo mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc không kê đơn, thuốc kê đơn đặc trị hoặc thiết bị hỗ trợ làm gián đoạn tín hiệu đau thần kinh.

Trong khi đó, điều trị dự phòng có vai trò làm giảm tần suất, cường độ và thời gian của các cơn đau. Liệu trình này có thể bao gồm thuốc chuyên biệt, các can thiệp y khoa cũng như hướng dẫn thay đổi lối sống để giảm thiểu các yếu tố khởi phát.

Để cải thiện tình trạng rối loạn vận mạch một cách bền vững, việc thay đổi hành vi sinh hoạt là yếu tố quan trọng không thể bỏ qua. Bạn có thể bắt đầu từ những thay đổi đơn giản nhưng có tác động rõ rệt:

• Thiết lập chế độ ăn uống khoa học: Tăng cường bổ sung rau củ quả tươi, thực phẩm giàu magie, kẽm và các nhóm vitamin B, C. Hạn chế thịt đỏ, sữa và các món ăn chứa tyramine vì đây là những yếu tố dễ gây khởi phát cơn đau đầu.

• Tránh xa chất kích thích: Rượu bia, thuốc lá, cà phê… đều có khả năng làm rối loạn tuần hoàn máu não và cần được loại bỏ khỏi thói quen sinh hoạt.

• Quản lý lịch trình hợp lý: Đi ngủ và thức dậy đúng giờ, kể cả cuối tuần. Dành thời gian nghỉ ngơi giữa giờ làm việc, tránh căng thẳng quá mức. Lựa chọn các bài tập thể dục phù hợp thể trạng, duy trì vận động đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày.

• Giảm tiếp xúc với yếu tố kích thích cảm giác: Tránh nơi có tiếng ồn lớn, ánh sáng chói hoặc rung động mạnh. Hạn chế đọc tin tức tiêu cực hoặc các nguồn gây căng thẳng tinh thần.

• Thư giãn thần kinh: Có thể kết hợp massage, châm cứu, bấm huyệt, thiền hoặc yoga để giúp làm dịu các dây thần kinh bị kích thích và hỗ trợ kiểm soát cơn đau hiệu quả hơn.

Kết hợp các biện pháp điều trị y tế với điều chỉnh thói quen sinh hoạt không chỉ giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng tốt hơn mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống một cách toàn diện.