Đau đầu ở bệnh nhân tăng huyết áp là một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm của tai biến mạch máu não. Thống kê tại Việt Nam cho thấy mỗi năm có khoảng 160.000 ca tai biến mạch máu não mới do biến chứng từ tăng huyết áp, và hơn một nửa trong số đó không qua khỏi. Những con số này cho thấy mức độ nghiêm trọng và sự cần thiết phải theo dõi, kiểm soát huyết áp để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.
1. Tại sao bạn đau đầu khi tăng huyết áp?
Các nghiên cứu gần đây chỉ ra, gốc tự do là một trong những tác nhân nguy hiểm nhất làm khởi phát chứng nhức đầu. Tại não, gốc tự do sinh ra liên tục, lắng đọng ở thành mạch máu, thúc đẩy quá trình xơ vữa, làm hẹp lòng động mạch cản trở máu dẫn oxy về nuôi não. Việc tăng huyết áp làm tăng áp lực thường xuyên của dòng máu lên trên thành mạch làm cho thành mạch bị giãn dần ra và tạo ra những tổn thương.
Khi mảng xơ vữa động mạch bị rách, vỡ ra, ngay lập tức tiểu cầu, sợi fibrin và các thành phần của máu sẽ kết dính lại hình thành cục máu đông tại đó gây hẹp và tắc các động mạch. Tình trạng vỡ hay tắc mạch máu não đều làm ngừng trệ việc cung cấp máu, gây ra thiếu máu não, não phản ứng lại với tình trạng thiếu ôxy bằng cách gây ra cảm giác đau, nhẹ là đau đầu hoa mắt chóng mặt, nặng là đột quỵ với biểu hiện như méo miệng, hôn mê, liệt nửa người có thể dẫn tới tử vong.
2. Phân biệt cơn đau đầu do tăng huyết áp
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến đau đầu, trong đó chủ yếu là do tăng huyết áp và rối loạn tuần hoàn não. Sau đây là cách phân biệt triệu chứng của hai cơn đau này.
Đau đầu do tăng huyết áp
Đau đầu do tăng huyết áp thường gặp ở người trên 50 tuổi, nữ bị nhiều hơn nam, mức độ đau thường thay đổi theo chỉ số huyết áp và trạng thái tâm lý của người bệnh. Cơn đau điển hình thường xảy ra lúc cuối đêm về sáng (khoảng 3-5 giờ sáng) kéo dài tới khi thức dậy và giảm dần khi bệnh nhân bắt tay vào hoạt động công việc. Vị trí đau thường khu trú ở vùng chẩm hoặc trán, có thể lan lên trên đỉnh đầu nhưng ít khi đau trội một bên mà thường cân đối hai bên đầu.
Trong cơn đau bệnh nhân có cảm giác mỏi, cứng các cơ ở cổ gáy. Một đặc điểm nữa là phần lớn đau nửa đầu biến đổi theo sự tiến triển của huyết áp, đau giảm đi khi huyết áp hạ và ngược lại, bên cạnh đó trạng thái tâm lý, cảm xúc cũng có ảnh hưởng đến cơn đau, đau tăng khi lo buồn căng thẳng, giảm đi khi nghỉ ngơi, thư giãn.
Ngoài ra trong bệnh tăng huyết áp, đau đầu rất hiếm khi xuất hiện đơn độc mà thường đi kèm với đánh trống ngực và chóng mặt. Đặc điểm cuối cùng là khi khám bệnh ngoài kết quả đo huyết áp thấy cao, người bệnh hay có rối loạn về tâm lý như xúc động quá mức, cảm xúc không ổn định, đôi khi có xu hướng trầm cảm, tuy nhiên lại không thấy các rối loạn thực thể khi khám thần kinh.
Đau đầu do rối loạn tuần hoàn não
Đau đầu do rối loạn tuần hoàn não là một bệnh thường gặp ở người cao tuổi. Đây là một bệnh do rối loạn chức năng của não gây ra do mạch máu nuôi dưỡng não bị chèn ép, tắc, hẹp… làm cho lượng máu đến nuôi dưỡng não bị thiếu. Biểu hiện thường gặp là chóng mặt, xây xẩm mặt mày, buồn nôn, nôn, nặng đầu khi thay đổi tư thế… Những triệu chứng này thường gặp vào lúc nửa đêm hoặc gần sáng. Những rối loạn này nếu không được cải thiện sớm sẽ tiến triển nặng hơn nếu có sẵn các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch…
3. Cách xử trí đau đầu do tăng huyết áp
Đầu tiên phải phải xử trí huyết áp bằng các biện pháp thích hợp. Không nên dùng các loại thuốc hạ huyết áp mạnh ngay từ đầu mà dùng những liều thuốc nhẹ nếu không đỡ thì mới dùng những thuốc mạnh hơn như thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn canxi, thuốc ức chế men chuyển, thuốc ức chế thụ thể Angiotesmin… Phối hợp với chế độ ăn nhạt, hạn chế đường mỡ, các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, cà phê.
Điều trị triệu chứng đau đầu trong trường hợp nhẹ chỉ cần nghỉ ngơi thư giãn cũng có thể làm giảm đau đầu, nếu biện pháp này không có hiệu quả thì có thể dùng các thuốc đau đầu thông thường và phải phối hợp thêm thuốc an thần, chống trầm cảm khi có rối loạn về tâm lý. Lưu ý tất cả các thuốc trên đều có nhiều tác dụng phụ nên khi dùng phải có chỉ định và theo dõi của chuyên gia chuyên khoa.
Bên cạnh đó, theo tuổi tác khả năng chống đỡ gốc tự do của cơ thể ngày càng suy giảm, trong khi những thực phẩm tốt cho não như thịt bò, gà… với các chế biến thông thường khó vượt qua hàng rào máu não. Chính vì vậy, não cần chế độ chăm sóc và những dưỡng chất đặc biệt có thể vượt qua hàng rào máu não, chống gốc tự do, nuôi dưỡng tế bào não.
