Đau đầu sau sinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đau đầu sau sinh là tình trạng phổ biến mà nhiều bà mẹ gặp phải trong giai đoạn hậu sản. Ở thời điểm này, cơ thể phụ nữ thường suy yếu, sức đề kháng giảm, chế độ dinh dưỡng chưa đảm bảo, cộng thêm tâm lý căng thẳng, lo âu – tất cả đều có thể khiến cơn đau đầu trở nên nghiêm trọng hơn. Vậy làm thế nào để cải thiện chứng đau đầu sau sinh một cách an toàn mà không ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và bé? Dưới đây là một số bí quyết đơn giản, dễ thực hiện, có thể giúp chị em giảm đau đầu hiệu quả tại nhà.

1. Vì sao phụ nữ sau sinh bị đau đầu?

Đau đầu sau sinh, hay còn được dân gian gọi là “đau đầu đông” hoặc hậu sản thống phong, là tình trạng thường gặp ở phụ nữ trong giai đoạn hậu sản. Sau quá trình sinh nở đầy mất sức, cơ thể người mẹ bị tổn hao khí huyết, sức khỏe suy giảm, dẫn đến nhiều rối loạn như đau đầu từng cơn, hoa mắt, chóng mặt, khó thở, sốt nhẹ, thậm chí trầm cảm và huyết áp thấp. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến gây đau đầu ở phụ nữ sau sinh:

1.1. Căng thẳng, stress sau sinh

Phụ nữ sau sinh, đặc biệt là những người lần đầu làm mẹ, dễ rơi vào trạng thái căng thẳng do chưa có kinh nghiệm chăm con, lo lắng quá mức, thường xuyên thức khuya, mất ngủ và dễ nhạy cảm với những lời góp ý từ người xung quanh. Bên cạnh đó, sự thay đổi nội tiết tố cũng khiến hệ thần kinh trở nên nhạy cảm hơn, dẫn đến những cơn đau đầu do căng thẳng kéo dài.

1.2. Ứ huyết độc sau sinh

Khi cơ thể người mẹ không đào thải hết huyết ứ ra ngoài, sẽ gây ra tình trạng đau đầu dữ dội, cảm giác nhức buốt lan sâu vào trong não. Một số trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể bị choáng váng, ngã quỵ, co giật tay chân – đây là dấu hiệu nguy hiểm cần được theo dõi y tế.

1.3. Thiếu máu sau sinh

Quá trình sinh nở làm mất đi một lượng máu lớn, cộng thêm sự bong tróc của niêm mạc tử cung sau sinh khiến mẹ tiếp tục mất máu trong những ngày đầu. Nếu không được bổ sung dinh dưỡng kịp thời để phục hồi, cơ thể rơi vào tình trạng thiếu máu, làm giảm huyết áp và gây ra đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt.

1.4. Tác dụng phụ của thuốc gây tê khi sinh mổ

Đối với những mẹ sinh mổ, phương pháp gây tê ngoài màng cứng có thể để lại tác dụng phụ sau sinh, trong đó phổ biến là tình trạng đau đầu. Tùy theo cơ địa và khả năng đáp ứng với thuốc của từng người, cơn đau đầu có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần rồi tự thuyên giảm.

1.5. Gốc tự do – “kẻ thù thầm lặng” gây tổn thương mạch máu não

Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng, gốc tự do sinh ra trong quá trình chuyển hóa và chịu ảnh hưởng từ căng thẳng, thiếu ngủ, sang chấn tâm lý… chính là nguyên nhân sâu xa gây đau đầu. Gốc tự do làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu não, thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa, cản trở máu lưu thông lên não. Khi lưu lượng máu giảm, não sẽ phản ứng bằng cách phát ra tín hiệu đau. Đồng thời, sự kết hợp giữa gốc tự do và các hóa chất trung gian có thể gây viêm, làm rối loạn vận mạch, khiến mạch máu não co giãn bất thường và dẫn đến đau đầu kéo dài.

Tóm lại, đau đầu sau sinh là tình trạng không thể xem nhẹ vì liên quan mật thiết đến cả thể chất lẫn tinh thần của người mẹ. Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp chị em chủ động chăm sóc sức khỏe và lựa chọn giải pháp phù hợp để nhanh chóng phục hồi sau sinh.

2. Phân loại và triệu chứng đau đầu sau khi sinh

Đau đầu là tình trạng phổ biến, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, được phân loại thành hai nhóm chính: đau đầu nguyên phát và đau đầu thứ phát. Mỗi nhóm có những đặc điểm và triệu chứng đi kèm riêng biệt, đặc biệt cần lưu ý trong giai đoạn sau sinh khi cơ thể người phụ nữ còn đang yếu và dễ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố.

2.1. Đau đầu nguyên phát

Đây là loại đau đầu không do bệnh lý nền gây ra, thường được xem là triệu chứng hơn là một căn bệnh độc lập. Các dạng đau đầu nguyên phát phổ biến bao gồm:

Đau nửa đầu (Migraine)

Migraine là tình trạng đau đầu dữ dội, xuất hiện ở một hoặc cả hai bên đầu, thường đi kèm với các triệu chứng như buồn nôn, nôn ói, nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh và thậm chí rối loạn thị giác (như xuất hiện điểm mù, lóe sáng hoặc cảm giác tê liệt tạm thời). Cơn đau có thể khởi phát do rối loạn nội tiết (thường gặp ở phụ nữ sau sinh, trong thời kỳ tiền mãn kinh – mãn kinh) hoặc do tác động từ môi trường như tiếng ồn lớn, không khí ô nhiễm.

Đau đầu do căng thẳng

Đây là loại đau đầu phổ biến, thường có mức độ từ nhẹ đến trung bình, cảm giác căng tức lan tỏa khắp vùng đầu. Cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến cả tuần. Ở phụ nữ sau sinh, tình trạng này thường do thiếu ngủ, căng cơ, mất nước, huyết áp dao động hoặc do tinh thần chịu áp lực kéo dài.

2.2. Đau đầu thứ phát

Đau đầu thứ phát là hậu quả của một nguyên nhân y khoa cụ thể, thường nghiêm trọng hơn và cần theo dõi kỹ lưỡng, đặc biệt ở phụ nữ trong giai đoạn sau sinh:

Tiền sản giật sau sinh

Tình trạng này có thể xảy ra ở phụ nữ bị tăng huyết áp sau sinh và đi kèm với dấu hiệu protein niệu (protein trong nước tiểu). Tiền sản giật có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu dữ dội, đau bụng vùng thượng vị, buồn nôn, thị lực mờ, giảm số lần đi tiểu. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến co giật, hôn mê hoặc thậm chí đe dọa tính mạng. Đặc biệt, đau đầu trong tiền sản giật thường xuất hiện ở cả hai bên đầu, tăng nặng khi vận động hoặc gắng sức.

Tụ máu dưới màng cứng

Một nguyên nhân nghiêm trọng khác có thể xảy ra nếu sản phụ sử dụng phương pháp gây tê ngoài màng cứng hoặc gây tê tủy sống trong quá trình sinh nở. Khi lớp màng cứng bị tổn thương, máu có thể tụ lại, gây ra những cơn đau đầu dữ dội, đặc biệt khi ngồi hoặc đứng dậy. Tình trạng này thường đi kèm với buồn nôn, nôn, cứng cổ và suy giảm thị lực hoặc thính lực.

3. Đau đầu sau sinh kéo dài bao lâu?

4. Cách điều trị đau đầu sau sinh

Nếu những cơn đau đầu sau sinh không quá nghiêm trọng, hoặc mẹ đang trong giai đoạn cho con bú và không thể sử dụng thuốc giảm đau, thì hoàn toàn có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ tại nhà dưới đây để làm dịu triệu chứng một cách tự nhiên và an toàn:

• Chườm ấm: Dùng túi chườm ấm áp trực tiếp lên vùng cổ hoặc hai bên thái dương có thể giúp làm dịu cảm giác căng thẳng và giảm đau đầu nhanh chóng.
• Tắm bằng nước ấm: Tắm với nước ấm giúp thư giãn cơ thể, hỗ trợ lưu thông máu và giảm cơn đau đầu. Tuy nhiên, cần tránh tắm nước quá nóng hoặc tắm quá lâu để không gây mệt mỏi thêm.
• Ngủ đủ và nghỉ ngơi hợp lý: Mẹ sau sinh nên cố gắng đảm bảo giấc ngủ từ 7–10 tiếng mỗi ngày. Dù khó ngủ trọn vẹn khi chăm bé, hãy tranh thủ nghỉ ngơi khi bé ngủ, kết hợp massage nhẹ vùng đầu và cổ để giảm áp lực và hỗ trợ tuần hoàn máu.
• Chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: Ăn đa dạng các nhóm chất như tinh bột, đạm, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất. Nên ưu tiên thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, gan, rau lá xanh, các loại đậu, bông cải xanh… Uống đủ nước mỗi ngày (2 – 2,5 lít), đồng thời bổ sung thêm nước ép trái cây tươi. Tránh dùng nước có gas, nước ép đóng chai hoặc thực phẩm chế biến sẵn.
• Tập thể dục nhẹ nhàng: Các hoạt động như đi bộ, yoga, thiền hoặc bơi lội nhẹ nhàng sẽ giúp cơ thể dẻo dai, tăng tuần hoàn máu và cải thiện tâm trạng, từ đó làm giảm những cơn đau đầu kéo dài.
• Giữ tinh thần tích cực: Tránh những căng thẳng không cần thiết như tranh cãi, lo lắng quá mức hay suy nghĩ tiêu cực. Tâm trạng không ổn định không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của mẹ mà còn khiến tình trạng đau đầu kéo dài hơn. Hãy chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ người thân, giữ tâm thế bình tĩnh và chuẩn bị đầy đủ kiến thức để hành trình làm mẹ trở nên nhẹ nhàng và trọn vẹn hơn.

Việc chăm sóc sức khỏe sau sinh cần sự kiên nhẫn và yêu thương bản thân. Hãy lắng nghe cơ thể mình và dành cho bản thân những khoảng lặng cần thiết để hồi phục.

Đau đầu sau sinh là tình trạng thường gặp ở nhiều sản phụ, tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng lại gây ra nhiều phiền toái, làm giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hằng ngày của các mẹ trong giai đoạn chăm con nhỏ.